تربیت به معنای پرورش و تعلیم دادن مجموعه‌ای از رفتارهای مثبت و منفی کودکمان می‌باشد. این تربیت وظیفه‌ای طولانی مدت و مستمر است و می‌بایست به شکل پایداری عمل کنیم تا روش‌های تربیتی موثری داشته باشیم. یکی از اهداف مشاوره کودک این است که به خانواده‌ها کمک کند تا بتوانند با شناخت بهتر و بیشتر کودک خود، در جهت نمو و رشد استعدادهای آنان قدم بردارند.
طبق نظر روانشناسان، والدین و کودکانی وجود ندارند که از نظر رفتاری کامل باشند، بر این اساس ما به یک مشاور نیازمندیم تا با شناخت مشکلات رفتاری و آگاهی از اختلالات بالینی کودکان، با توجه به سن، شخصیت و میزان رشد عقلی کودک بتواند والدین را در جهت برطرف کردن مشکلات کودک راهنمایی کند.
مشاوره کودک بخشی از خدمات روانشاسی است که توجه آن معطوف به کودکان و نوجوانان است. کار اصلی مشاوران کودک، کمک به درمان اختلالات دوران کودکی است. در همین حال ارائه آموزش‌های لازم به والدین در مسیر تربیت فرزند می‌باشد.
به طور کلی مشاوران در جهت ارتقای سلامت روان کودکان و نوجوانان نقش بسزایی دارند.
هدف اصلی از مشاوره کودک، کمک به کودکان و نوجوانان برای سازگاری بهتر با احساساتشان، درک مشکلات خود، پرورش مهارت مقابله با مشکلات خود و درنهایت کمک به آن ها برای تصمیم گرفتن است . این جلسات فقط مختص کودکان و نوجوانان نمی‌باشد، و ممکن است درمانگر در ابتدا تلاش کند تا والدین کودک را از مشکلات و روش‌های تربیتی مناسب آگاه سازد. کودکی و نوجوانی نقش به سزایی در زندگی فردی و آینده هر فردی دارد. برای اینکه کودکان و نوجوانان بتوانند مراحل رشد و نمو را با موفقیت پشت سر گذارند، لازم است تا برنامه تربیتی هدفمندی را دارا باشند.
شخصیت هر فرد بنایی است که در کودکی، پایه‌های آن شکل می‌گیرد. به همین دلیل روانشناسی کودک بسیار حائز اهمیت است. در این حین این امکان برای والدین فراهم می‌شود تا نیازهای کودک خود را بهتر بشناسند و متناسب با سطح توانایی کودک با او در تعامل باشند.
داشتن یک مشاوره برای کودک و نوجوان خود دارای زمان نیست و شما از همان ابتدا برای شناخت بهتر از فرزند خود و شیوه رفتاری مناسب از مشاوره کودک کمک بگیرید اما به طور کلی می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
این موضوع بستکی به نوع مشکل و میزان حاد بودن مشکل فرزند شما برمی‌گردد. به طور معمول پس از جلسه اول مشاوره می‌توان متوجه شد که کودک شما به چندجلسه نیازمند است. اما متوسط تعداد جلسات معمولا بین 6 الی 8 جلسه است و هرجلسه میانگین زمان بین 45 دقیقه الی یک ساعت می‌باشد.
مشکلات کودکان معمولا تا زمانی که خارج از محدوده سنی کودک رخ ندهد، برای والدین قابل تشخیص نیست.
رفتارهایی نظیر شیطتنت، بازیگوشی و ... در کودک طبیعی محسوب می‌شود ولی اگر این رفتارها بیش از حد تکرار شود و شدت آن به گونه‌ای باشد که موجب آزار اطرافیان شود، می‌تواند از مشکلات رفتاری کودکان محسوب شود و می‌بایستی به دنبال روش درمان موثر برای آن باشیم.
از شایع‌ترین اختلالات رفتاری در کودکان می‌توان به بیش فعالی، اوتیسم، فوبیا، ترس، دزدی و ... اشاره کرد که در ادامه به چند مورد از آنان می‌پردازیم.
این اختلال از شایع‌ترین اختلالات رفتاری میان کودکان است. این اختلال معمولا در دوران دبستان تشخیص داده می‌شود، کودک دارای بیش فعالی بسیار بی قرار است و تمرکز و توجه پایینی دارد که این امر سبب می‌شود، نتواند در کلاس درس به درستی تمرکز کند و یا تکالیف خود را انجام دهد.
برخلاف باور عموم کودکان بیش فعال لزوما باهوش‌تر از دیگران نیستند و بازه هوشی آنان از عقب مانده ذهنی تا تیزهوش تناوب دارد.
کودکی که دارای این اختلال است به طور خصمانه‌ای سعی در مخالفت و نافرمانی با اطرافیان و حتی والدین خود دارد.
با این رفتار سعی در نشان دادن قدرت خود دارد. از نشانه‌های این اختلال می‌توان به بی‌توجهی به دستورات والدین، جر و بحث کردن زیاد با بزرگسالان، سرزنش دیگران، رفتارهای کینه توزانه و همچنین خشم و پرخاش اشاره کرد.
این اختلال زیرمجموعه‌ای از اختلالات پرخاشگری است. اختلال سلوک به نسبت اختلال نافرمانی و لجبازی شدیدتر بوده و می‌تواند پیامدهای منفی سنگینی برای شخص و خانواده داشته باشد.
کودکی که دارای این اختلال است نسبت به قوانین بی‌اعتناست و کارهایی می‌کند که برای سن او نامناسب است. دزدی، رفتارهای جنسی از سن پایین، دعوا و درگیری در داخل و خارج خانه و ... از جمله رفتارهای نامناسب اختلالات سلوک است.
این اختلال در سال‌های اخیر بسیار شیوع پیدا کرده است و خانواده‌های زیادی را نگران کرده است. تعریف اوتسیم بسیار گسترده است اما می‌توان گفت، افرادی دارای اوتیسم تشخیص داده می‌شوند که نقص زبانی دارند، دارای رفتارهای کلیشه‌ای هستند، انزوای اجتماعی دارند و از تماس‌های اجتماعی دوری می‌کنند.
حرکت یا صدایی که فرد به صورت ناگهانی، غیر موزون، مشخص و تکراری انجام می‌دهد. کسانی که دارای اختلال تیک هستند معمولا در مقابل آن نمی‌توانند مقابله کنند.
تیک عصبی زمانی که فشار روانی فراوانی به فرد وارد شود بروز می‌کند. بالا انداختن شانه‌ها، پلک زدن، گردن انداختن، درآوردن شکلک، خرخر کردن گلو، سرفه کردن، پاکوبیدن و ... می‌تواند از اقسام اختلال تیک باشد.
ترس های افراطی، غیرمنطقی، و مداوم نسبت به یک شیء یا یک وضعیت خاص. این ترس ها عموما با واقعیت همخوانی ندارند و بیش از حد افراطی اند مثلا کودکی که به خاطر ترس از گربه از خانه بیرون نمی رود و یا کودکی که بخاطر ترس از تاریکی شب ها نمی تواند بخوابد.
این اختلال کمتر در میان کودکان دیده می‌شود اما وجود این اختلال می‌تواند باعث آزار و عذاب فراوانی برای والدین شود. کودکی که مبتلا به این اختلال است به عمد آتش درست می‌کند و با این روش برانگیختگی خشم و احساس خود را تخلیه می‌کند. کودک مبتلا به آتش افروزی از این کار لذت می‌برد و قصد گرفتن انتقام یا هدف مالی را ندارد.
کودکی که عادت به دزدی دارد، به خاطر بحث مالی یا نیاز و کینه این کار را انجام نمی‌دهد. او فقط دچار تنش شدیدی است که پس از انجام دزدی از آن تنش احساس لذت و رضایت می‌کند. هرچند که اون شی و کالا ارزش مالی نداشته باشد و برای او کاربردی نداشته باشد.
در این اختلال کودک در زمان‌های خاصی عصبانیت و پرخاشگری‌های خیلی شدیدی از خود بروز می‌دهد. این پرخاشگری می‌تواند نسبت به افراد یا اموال و حیوانات باشد.
افراد خجالتی معمولا دوستان کمی دارند، ساکت و ارام هستند و موقعی که می‌خواهند چیزی بگویند با صدایی خیلی آرام صحبت می‌کنند. از کارهایی که احتمال خطر داشته باشد بسیار بیزار هستند و دوری می‌کنند.
کودک ترسو به طور ناگهانی مضطرب و نگران می‌شود، به مسائل اخلاقی بسیار توجه دارد و از آسیب رسیدن به دیگران بسیار می‌ترسد. تنبیه و تهدید زیاد کودک می‌تواند منجر به این وضعیت شود.
رضایت و راز داری بزرگ‌ترین مسئله‌ای است که مشاور کودک در مقایسه با مشاور بزرگسالان با آن درگیر است.
والدین کودکان در درمان به محتوای آن روش درمانی دسترسی کامل دارند، به این معنی که اساساً هیچ گونه محافظت از رازداری بین شما، کودک و والدین وجود ندارد.
اگر والدین می‌خواهند به معنای واقعی کلمه‌ای که در جلسه گفته شده است بدانند، شما به عنوان مشاور باید آن‌ها را در حد توانایی خود ملزم کنید. به ندرت مشکلات مربوط به کودکان فقط ناشی از کودک است و به ندرت والدین تمایل به تغییر دارند.
این بدان معنی است که پیشرفت به سختی به دست می‌آید و اگر والدین به رابطه بین مشاور و کودک خیانت کنند، می تواند اعتماد را به سرعت از بین برود. مشاوره به کودکان شبکه پیچیده ای از رازداری و رضایت است.
امروزه با زیاد شدن دغدغه‌های والدین، صرف بیشتر وقت خود در محل کار و خستگی‌های مفرط ممکن است تربیت فرزند را تحت الشعاع قرار دهد.
جالب است بدانید که تربیت کودک از همان لحظه تولد آغاز می‌شود و والدین در برخورد با نوزاد خود به سوالات و چالش‌های فراوانی برخورد می‌کنند. به همین جهت یک روانشناس کودک می‌تواند از همان ابتدا شما را راهنمایی کند تا بهترین شیوه را در جهت برخورد و رفتار با فرزند خود بیاموزید و او را به بهترین شکل پرورش دهید.
از نیازهای رشدی فرزندانتان غافل نشوید و با حمایت و تشویق بتوانید آینده‌ای روشن چه از نظر رفتاری و چه برای فرزندانتان فراهم آورید.
